1960'li Yılların Nijerya Siyasi Çalkantıları: Nnamdi Azikiwe ve Birleşik Krallık'ın Kolonileştirme Sonrası Etkisi

Afrika kıtasının tarih sahnesinde önemli bir yer edinen Nijerya, zengin kültürü ve çeşitliliğiyle dikkat çekiyor. Ancak ülkenin kolonileşme dönemi, bağımsızlık mücadelesi ve sonrasında yaşanan siyasi çalkantılar da dikkate değer bir geçmişe sahip. Bu yazıda, Nijerya’nın ilk cumhurbaşkanı olan Nnamdi Azikiwe’yi ele alacak ve ülkenin 1960’lı yıllardaki zorlu geçiş sürecini inceleyeceğiz.

Azikiwe, “Afrika Yıldızını” lakabıyla tanınan, pan-Afrikanizm fikrini benimseyen ve Nijerya’nın bağımsızlığında öncü rol oynayan bir liderdi. 1904 yılında doğan Azikiwe, genç yaşta Amerika Birleşik Devletleri’nde eğitim gördü ve gazetecilik yaparak siyasi görüşlerini yaymaya başladı. Daha sonra Nijerya’ya dönen Azikiwe, aktif politikaya katıldı ve Ulusal Kongre adlı bir parti kurdu.

1950’li yıllarda, Nijerya kolonileşmenin sona ermesine doğru ilerliyordu. İngiliz hükümeti ile yerel liderler arasında yapılan görüşmeler sonucunda, ülkenin bağımsızlığı 1 Ekim 1960 tarihinde ilan edildi. Azikiwe, bu tarihi günde Nijerya’nın ilk cumhurbaşkanı seçildi ve büyük bir umutla geleceğe bakıldı.

Azikiwe, iktidarı elinde tutarken önemli kararlar aldı: ülkenin demokratik kurumlarını güçlendirmeye çalıştı, ekonomik kalkınmayı teşvik etti ve Afrika ülkeleri arasında işbirliğini arttırmak için çabaladı. Ancak Nijerya’nın bağımsızlık sonrası dönemi zorluklarla doluydu.

Ülkede farklı etnik gruplar arasında derin ayrılıklar vardı ve bu durum siyasi istikrarsızlığa yol açıyordu. Ayrıca, ekonomik büyüme yetersizdi ve yoksulluk yaygındı. 1966 yılında bir askeri darbe gerçekleşti ve Azikiwe iktidardan düşürüldü.

Bu dönemde Nijerya’nın karşılaştığı sorunların temelinde kolonileşmenin derin izleri yatıyordu. Britanya, Nijerya’yı kendi çıkarları doğrultusunda yönetmiş ve farklı etnik gruplar arasında gerginlik yaratan bir sistem kurmuştu. Bağımsızlık sonrası dönemde bu sorunlar çözülememişti ve ülke siyasi kaosun pençesine düştü.

Nijerya’nın Etnik Yapısı ve Kolonileşmenin İzleri

Nijerya, 250’den fazla farklı etnik grubu barındıran çok kültürlü bir ülkedir. Bu gruplar arasında Hausa-Fulani, Yoruba ve Igbo en büyük üçünü oluşturur. Kolonileşme döneminde Britanya, bu etnik gruplar arasındaki dengeyi bozmuş ve bazılarına diğerlerinden daha fazla ayrıcalık tanıyarak siyasi ve ekonomik eşitsizliği derinleştirmişti.

Bağımsızlığın ardından bu sorunlar çözülememiş ve Nijerya’da bir dizi etnik çatışma yaşanmıştır. 1967-1970 yılları arasında Biafra Savaşı, Igbo halkının kendi bağımsız devletlerini kurmak için mücadele ettiği kanlı bir iç savaştır.

Ekonomik Kalkınma ve Yoksulluk Sorunu

Nijerya, petrol rezervleriyle zengin bir ülkedir ancak bu kaynaklar adil bir şekilde dağıtılmamış ve yoksulluk yaygın kalmıştır. Kolonileşme döneminde Britanya, Nijerya’nın ekonomisini kendi çıkarlarına göre şekillendirdi ve yerel halkın ekonomik hayata katılımını sınırladı.

Bağımsızlık sonrası dönemde de bu sorunlar çözülemedi ve Nijerya, petrol geliriyle birlikte önemli bir büyüme potansiyeline sahip olmasına rağmen gelişmekte olan bir ülke olarak kalmaya devam etti.

1960’lı Yılların Sonrası:

Nnamdi Azikiwe’nin liderliği, Nijerya için önemli bir dönem oldu ve ülkenin bağımsızlığının ilk yıllarında demokratik değerleri savunmayı amaçladı. Ancak 1960’lı yılların siyasi çalkantıları, ülkenin gelişimini engelleyen önemli faktörlerdi.

Nijerya’nın bugünkü durumu: Nijerya, Afrika kıtasının en kalabalık ve en büyük ekonomilerinden biridir. Ancak hala yoksulluk, yolsuzluk ve güvenlik sorunlarıyla mücadele etmektedir.

Etnik Grup	Nüfus (yaklaşık)
Hausa-Fulani	30 milyon
Yoruba	25 milyon
Igbo	20 milyon

Nijerya’nın geleceği, ülkenin bu zorluklarla nasıl mücadele edeceğine bağlı olacaktır.

Ülkenin zengin doğal kaynaklarını adil bir şekilde paylaşarak, ekonomik büyümeyi teşvik etmek ve yoksulluğu azaltmak mümkündür. Siyasi istikrarın sağlanması, etnik gruplar arasındaki uyumu güçlendirmek ve demokratik kurumları geliştirmek de hayati önem taşımaktadır.